BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI SANATÇILARI
- ŞEMSETTİN SAMİ ( 1850–1904 )
* Devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır.
* İlk romanımız olan Taaşşuk -u Talat ve Fitnat adlı eseri yazmıştır. 1872’de yazılan bu eser, türünün ilk örneği olması dışında edebi değer taşımaz.
*Robinson Crusoe ve Sefiller adlı çevirileriyle roman türünün dünyaca ünlü örneklerini tanıtmıştır.
- NAMIK KEMAL (1840–1888)
* Vatan şairimizdir.
* Toplumcu bir sanat çizgisindedir.
* Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir.
*”Sanat, toplum içindir.” Anlayışını savunmuş, yazdıklarıyla topluma bir şeyler öğretmeye çalışmıştır.
*Romanı ve tiyatroyu toplumsal yaşama sokmuştur.
* Romantizmin etkisindedir.
*Romanı teknik açıdan kusurludur çünkü yer yer romanın akışını kesip bilgiler vermiştir.
*Ona göre roman, faydalı bir eğlencedir.
* Romanları: ilk tarihi romanımız; CEZMİ, İlk edebi romanımız; İNTİBAH
- AHMET MİTHAT EFENDİ (1844–1912)
* Halk için roman geleneğini benimsemiştir. Popüler romanlar yazmıştır.
* Halkın anlayacağı bir dilde ve onları ilgilendiren konularda eserler vermiştir.
*Çok sayıda eser verdiği için “yazı makinesi” olarak anılır.
*Verdiği eserlerle halka okumayı sevdirmeyi ve halkın kültür düzeyini arttırmayı amaçlamıştır.
*Meddah tarzı üslupla yazdığı eserlerinde , sanat kaygısı taşımadığından romanları teknik açıdan kusurludur.
*Birçok roman türünü denemiştir.
* Romantizmden etkilenmiştir.
* Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ve Rakım Efendi, Henüz On Yedi Yaşında, Dürdane Hanım,Müşahedat, Paris’te Bir Türk, Jön Türk, Yeniçeriler, Esrar-ı Cinayet önemi romanlarıdır.
*Bu romanlardan Esrar-ı Cinayet, Türk edebiyatındaki ilk polisiye roman kabul edilir.
İKİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATININ SANATÇILARI
- RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847- 1914)
*Edebiyat dünyasında “üstat” olarak anılmıştır.
*Yeni edebiyatın teorisyenlerindendir. Yeniliklere öncülük etmiştir.
*İlk realist romanımız olan: Araba Sevdası‘nı yazmıştır.
* Tevfik Fikret‘in akıl hocasıdır.
* Muallim Naci ile uzun yıllar süren “eski-yeni” kavgasında yeniyi savunmuştur.
* Romanları: Araba Sevdası
- SAMİPAŞAZADE SEZAİ (1860-1936)
- Roman ve öykülerinde realizm akımının etkisindedir. Romancılığımızı realizme yönelten kişidir.
- Roman ve öykülerinde halkın içindeki kahramanları kendi dilleri, çevreleri ve günlük yaşamlarıyla yansıtmıştır.
- Öykülerindeki teknik, romanlarındaki teknikten güçlüdür. Küçük, şaşırtıcı, önemsiz konu ve olayları, ruh çözümlemeleriyle, doğal ve günlük konuşma diliyle işler. Eserlerinde gözleme önem vermiştir.
- Betimlemelerde ağır bir dil kullanmıştır. Konuşma bölümlerinde sade ve doğal bir dil kullanmıştır.
- Sanat için sanat anlayışını benimsemiştir.
- “Jack” adlı romanı Türkçeye çevirmiştir.
- Roman: Sergüzeşt, edebiyatımızda yer yer romantizm ve yer yer de realizmin görüldüğü, edebiyatımızdaki ilk realist roman denemesidir.
- NABİZADE NAZIM (1862–1893)
*Öykü ve romanlarında Anadolu’ya yönelmiştir.
*İlk köy romanımız kabul edilen Karabibik’i yazmıştır. Bu eser, realizm ve natüralizmin bir bildirisi gibidir.
* Realizm, natüralizmin öncülerinden sayılır.
* İlk psikolojik roman denemesi sayılan Zehra’yı yazmıştır.
- FATMA ALİYE
*Türk edebiyatının ilk kasın çevirmen ve romancıdır.
*Roman, biyografi,felsefe ve tarih alanında eserler vermiştir.
*Eserlerinde kadın haklarını, kadın-erkek eşitliğini işlemiştir.
*Kaaharamanları kadınlar olan hikâyeler yazmıştır.
*Ahmet Mithat Efendi ile birlikte”Hayal ve Hakikat” adlı romanı yazmıştır.
*“Muhadarat” adlı romanı, gerçek adıyla yayımlamıştır.
*İlk kadın felsefecimizdir.
*Romanları: Hayal ve Hakikat, Enîn, Muhadarat, Udî, Refet