ŞİİR ÇALIŞMA KÂĞIDI

  • Derinden derine ırmaklar ağlar

Uzaktan uzağa çoban çeşmesi.

Ey suyun sesinden anlayan bağlar

Ne söyler şu dağa        çoban çeşmesi?

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Bursa’da bir eski cami avlusu

Mermer şadırvanda şakırdayan su

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Katar katar olmuş gelir turnalar

Eğrim eğrim ne hoş gelir turnalar

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Yollara Kürşatlar uzanmış, ölü.

Ağlasın ak ülke, ağlasın süt gölü.

 Yiğitlerim uyur gurbet ellerde

Kimi Semerkant’ta bekler beni

Kimi Caber’de

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Dört yana baktım da geldim

Köprüleri attım da geldim

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • İnsan odur ki bıraka her yerde bir eser

Eser bırakmayanın yerinde yeller eser

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Niçin kondun a bülbül

Kapımdaki asmaya?

Ben yârimden ayrılmam

Götürseler asmaya

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Tarihin dilinden düşmez bu destan

Nehirler gazidir, dağlar kahraman.

Her taşı bir yakut olan bu vatan

Can verme sırrına erenlerindir

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Ben kocadım sen genceldin

Başa bela nerden geldin

Kâhi indin kâh yükseldin

Şimdi oldun turna gönül

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Güzelliğin on Par’etmez

Şu bendeki aşk olmasa

Eğlenecek yer bulaman

Gönlümdeki köşk olmasa

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Gaiplerden bir ses geldi: Bu adam

Gezdirsin boşluğu ense kökünde

Ve uçtu tepemden birdenbire dam

Gök devrildi, künde üstüne künde

Nazım birimi:

Ölçüsü-Uyak:

Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Bahçelerde saz olur

Gül açılır yaz olur

Ben yârime gül demem

Gülün ömrü az olur.

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Yavuz Sultan Selim Han’ın önünde

Ok atan ihtiyar Bektaş Subaşı

Bu yüksek tepeye dikti bu taşı

O yüce hünkârın mutlu gününde.

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Safa-yı aşkı kim anlar kiminle söyleşelim

Vefa-yı aşkı kim anlar kiminle söyleşelim

Nazım birimi:

Ölçüsü-Uyak:

Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Biz dünyaya veda ettik

Kalanlara selam olsun

Bizim için hayır dua

Kılanlara selam olsun

Nazım birimi:

Ölçüsü-Uyak:

Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Gül endam bir al şale bürünsün yürüsün

Ucu gönlüm gibi ardınca sürünsün yürüsün

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Aradılar bir tenhada buldular

Yaslandılar şivgalarım kırdılar

Yaz bahar ayında bir od verdiler

Yandım gittim ala dağlı kar iken

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Bana kara diyen dilber

Gözlerin kara değil mi

Yüzünü sevdiren gelin

Kaşların kara değil mi

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Uyak şeması:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Erdi yine ürdi behişt oldu hava amber sirişt

Âlem behişt ender behişt her guşe bir bağ-ı irem ( Nefi )

(Yine nisan ayı geldi, hava amber kokulu oldu; dünya cennet içinde cennet gibidir.)

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Evc-i hevadasiyt-i çekaçak-ı tiğden

Avaz ü ra’d ü saika reh güm-künan olur

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Trrrrum

Trrrrum

Trrrrum!

Trak tiki tak

Makinalaşmak

İstiyorum!

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Kara koyun kuzular kuzulamaz

Me deme

Kara koyunun kuzusu, kınalı kuzum

Görür görmez yüzünü, bekle azıcık

Meme deme

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Savaşanlar yer sayılarınca değil

Gök sayılarıncadırlar ey oğul

Bizim yıldızlarımız

Çok daha…

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Dest-busu arzusuyle ölürsem dostlar

Kuze eylen toprağım sunun anınla yâre su

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Çok çiğ, çiçek -hiç yok- hani bu kilimde?

Hani beyaz, beyaz, beyaz. Beyazları ne yaptın?

Çok çiğ bu kızgın yaz, çiğ bu kara kış!

Bari biraz kışlarda. Çıplak, çok çiğ!

Çok çiğ bu çığlık, bu en bol renk: Kara! Ben sana.

Çok çiğ kesik öksürük, çiğ çatlak çağıltı.

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

(Bu şiirin tamamını bulup yatmadan önce iki defa sesli okuyun; mümkünü yok uyuyamazsınız. Çünkü birileri beyninize bir çekiçle “çok çiğ çağ” diyerek vurur.)

  • Canı için kim ki cananın sever canın sever

Canı kim cananı için sevse cananın sever

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Beni bende demen bende değilem

Bir ben vardır bende benden içerü

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Lalelim

Laleli’de oturur.

Laleli, lale olur lalelimden.

Laleli’den geçilir

Lalelimden geçilmez.

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Sağdan sola soldan sağa lerzan ü girizan

Gâh uçmada tüyler gibi gâh olmada rizan

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Bir merhamettir yanan daracık odaların

İsli lambalarında isli lambalarında

Gizli bir akis kalmış gelip geçen her yüzden

Küflü aynalarında küflü aynalarında

Bir sırrı sürüklüyor terlikler tıpır tıpır

İzbe sofalarında izbe sofalarında

Duyuluyor zamanın tahtayı kemirdiği

Tavan aralarında tavan aralarında

Ağlayın aşinasız sessiz can verenlere

Otel odalarında otel odalarında

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Uyak-Redif:

Teması:

Konusu bakımından türü:

  • Oğullarla Analar

Er oldu o

Giysi verdiler şayak

Sağlam mı sağlam

Ayakkabı verdiler kabaralı

Sağlam mı sağlam

Kütüklük verdiler kösele

Sağlam mı sağlam

.

Savaşa girdi o

Düşüverdi ilk kurşunda

Dayandı anasının yüz bin yıllık yüreği

Sağlam mı sağlam

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Teması:

Konusu bakımından türü:

ŞİİRLERİN REDİF VE UYAKLARINI BULUNUZ

  1. Garibim, namıma Kerem diyorlar

Aslımı el almış harem diyorlar

Hastayım derdime verem diyorlar

Maraşlı Şeyhoğlu Satılmışım ben

  • Ey özün insan bilen

Var edep öğren edep

Ey edep erken bilen

Var edep öğren edep

  • Kaçır beni âhenk, al beni birlik

Artık barınamam gölge varlıkta

Ver cüceye onun olsun şairlik

Şimdi gözüm büyük sanatkârlıkta

  • Tohum saç, bitmese toprak utansın!

Hedefe varmayan mızrak utansın!

Hey gidi küheylân, koşmana bak sen!

Çatlarsan, doğuran kısrak utansın!

  • Kar suyundan süzen çeşme göl olmaz

Gül dikende biter, diken gül olmaz

Dız dız eden her sineğin bal’olmaz

Peteksiz arının balı yalandır.

  • Saçında çoğalmış aklar

Soluk  bir çizgi dudaklar

Neden bu çökük yanaklar

Üstünden yaşlar akıyor

  • Mecliste arif ol kelamı dinle

El iki söylerse sen birin söyle

Elinden geldikçe iyilik eyle

Hatıra dokunup yıkıcı olma

  • Koyun meler, kuzu meler

Sular hendeğine dolar

Ağlayanlar bir gün güler

Gamlanma gönül gamlanma

  • Bu vatan toprağın kara bağrında

Sıradağlar gibi duranlarındır.

Bir tarih boyunca onun uğrunda

Kendini tarihe verenlerindir.

  • Yiğit olan yiğit kurt gibi bakar,

Düşmanı görünce ayağa kalkar,

Kapar mızrağını meydana çıkar,

Yiğidin ardında duran olmalı”.

  • Dünyaya geldiğim anda.

Yürüdüm aynı zamanda.

İki kapılı bir handa.

Gidiyorum gündüz gece.

  • Çukurova bayramlığın giyerken

Çıplaklığın üzerinden soyarken

Şubat ayı kış yelini kovarken

Cennet demek sana yakışır dağlar.

  • Mevsim sonu öyle bir zaman ki
    Gâib bir mûsikiydi sanki             
  • Bu şehr-i Sıtanbul ki bî-misl ü bahâdır
    Bir sengine yek-pâre Acem mülkü fedâdır (Nedim
  • Eşin var, âşiyânın var, baharın var ki beklerdin,
    Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin?

O zümrüt tahta kondun, bir semavî saltanat kurdun,
Cihanın yurdu hep çiğnense, çiğnenmez senin yurdun!

Bugün bir yemyeşil vâdi, yarın bir kıpkızıl gülşen,
Gezersin hânümânın şen, için şen, kâinatın şen.

  • Her kûşesinde dehrin nâm-ı bekâ-nisârın

Şâyestedir denilse âlem senin mezârın.

Kaldın cihanda bir ân, her ânın oldu bir devr,

Mülk-i ezeldi güya tahtında hemeivârın

                  Abdülhak Hamit Tarhan

  • Kandilli’de eski bahçelerde

Akşam kapanınca perde perde

Bir hatıra zevki var kederde

  • Monna Rosa, siyah güller, ak güller

Gülce’nin gülleri ve beyaz yatak

Kanadı kırık kuş merhamet ister

Ah, senin yüzünden kana batacak

Monna Rosa, siyah güller, ak güller

  • Hoyrattır bu akşamüstüler daima

Gün saltanatıyla gitti mi bir defa

Yalnızlığımızla doldurup her yeri

Bir renk çığlığı içinde bahçemizden

Bir el çıkarmaya başlar bohçamızdan

Lavanta çiçeği kokan kederleri

Hoyrattır bu akşamüstüler daima

  • Yârin dudağından getirilmiş
    Bir katre alevdir bu karanfil
    Rûhum acısından bunu bildil

Düştükçe vurulmuş gibi yer yer
Kızgın kokusundan kelebekler
Gönlüm ona pervane kesildi

  • İkbâl için ahbâbı siâyet yeni çıktı
    Bilmez idik evvel bu dirâyet yeni çıktı

Sirkat çoğalıp lâfz-ı sadâkat modalandı
Nâmus tamam oldu hamiyyet yeni çıktı

  • Yollar ne kadar güzel olsa,
    Gece ne kadar serin olsa,
    Beden yorulur,
    Baş ağrısı yorulmaz.

Orhan Veli

  • sabah mı çıkmıştın bir gün önce mi
    Bir bıçağın ağzında yürür gibiydin
    Demirlerin soğukluğu soluk dudaklarında
    Gözlerinde karanlığı dar hücrelerin
    Seni görür görmez özgürlüğümden utandım
    Söyle ne içersin çay mı kahve mi
    Çok değişmişsin birden tanıyamadım

 Attila İlhan

  • Seviyorum seni ekmeği tuza banıp yer gibi
    Geceleyin ateşler içinde uyanarak
    Ağzımı dayayıp musluğa su içer gibi
    Ağır posta paketini, neyin nesi belirsiz
    Telâşlı, sevinçli, kuşkulu açar gibi
    Seviyorum seni denizi ilk defa uçakla geçer gibi
    İstanbul’da yumuşacık kararırken ortalık
    İçimde kımıldanan bir şeyler gibi
    Seviyorum seni. “Yaşıyoruz çok şükür” der gibi.
  • Ağlasam sesimi duyar mısınız,
    Mısralarımda;
    Dokunabilir misiniz,
    Göz yaşlarıma, ellerinizle?

Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.

Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum

Orhan Veli Kanık

  • Yaşamak;

Birer birer

ve hep beraber

ipekli bir kumaş dokur gibi…

Hep bir ağızdan 

sevinçli bir destan

okur gibi

yaşamak… (Nazım Hikmet

  • Ne sen,

Ne ben,

Ne de hüsnünde toplanan bu mesâ

Ne de âlâm-ı fikre bir mersâ

Olan bu mai deniz

Melâli anlamayan nesle âşinâ değiliz

(Ahmet Haşim – O Belde)

  • Açılmaz ne bir yüz ne bir pencere

Bakıldıkça vahşet çöker yerlere.

  • Halk içinde mu’teber bir nesne yok devlet gibi

Olmayâ devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi.

(K. Sultan Süleyman)

  • İster düşün… Kendini ister hayale kaptır…
    Uzar, uzar, çünkü hiç sonu yoktur yolların.
    Bakarsın aldanmışşın, gördüğün bir seraptır
    Sevimli bir hayale açılırken kolların
  • Gerilir zorlu bir yay
    Oku fırlatmak için;
    Gece gökte doğar ay
    Yükselip batmak için.
    Mecnûn inler, kanını
    Leylâ’ya katmak için.
    Cilve yapar sevgili
    Gönül kanatmak için
  • Boşuna koşma çocuk
    Sahil boyu balıklarını
    Artık göremezsin
    Kalbi kırık dalgaların.
    Deniz küskün
    Balıklar yitik

9. SINIF HİKAYE VE ŞİİR ÜNİTELERİ ÇALIŞMA SORULARI

“Restorana önce kadın geldi. Çevresine bakındı ve sonra emin adımlarla, yaşlı garsonun gösterdiği pencere kenarındaki masaya oturdu. Aradan bir süre geçti. Bu kez aynı kapıdan bir adam girdi. O da önce çevresine bakındı ve sonra aynı yaşlı garsonun gösterdiği bir başka masaya oturdu.”

  • Yukarıdaki parçada hangi anlatım biçimi kullanılmıştır?
  • Parçanın yapı unsurlarını bulunuz.
  • Parça, hangi bakış açısıyla yazılmıştır? Bunu nereden anlıyorsunuz?
  • Bu parça hangi edebi türden alınmış olabilir? Açıklayınız.
  • Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları doğru bilgi ile doldurunuz.
  •   Hikâyenin oluşabilmesi için iyi-kötü, zengin-fakir, güzel-çirkin gibi zıt kavramların karşı karşıya gelmesi gerekir. Bu duruma ………………………….denir.
  • Yaşanmış ya da yaşanabilecek olayların anlatıldığı anlatmaya dayalı kısa metinlere…………….. denir.
  • Dünya edebiyatında ilk hikaye ………………………’nun yazdığı……………………..adlı eserdir.
  • Edebiyatımızda ilk yerli hikaye ………………………………………’nin ………………………………..’ıdır.
  • Edebiyatımızdaki ilk modern hikaye olan ……………………………………..’i, ………………………yazmıştır.
  • Dizelerdeki hece saylarının eşitliğine dayanan ölçüye ………ölçüsü denir.
  • İki dizeden oluşan nazım birimine………..denir.
  • Maupassant tarzı hikayenin edebiyatımızdaki en ünlü temsilcisi………………………, Cehov tarzı hikayenin en ünlü temsilcisi ise ………………………………….’tır.
  • Hikayelerde bütün yönleriyle karşımıza çıkan kişilere……………………………, tek yönüyle karşımıza çıkanlara ise ……………………denir.
  • Hikayelerde en çok …………………………….ve …………………….anlatım kullanılır.
  • Sivas ellerinde sazım çalınır.

Çamlı beller bölük bölük bölünür

Yardan ayrılmışam bağrım delinir

Kâtip arzuhalim yaz yâre böyle (Pir Sultan Abdal)

  • Bu şiirin nazım birimi nedir?
  • Bu şiirin ölçüsü nedir?
  • Aşağıdaki parantezlere gelecek uygun noktalama işaretlerini yazınız.
  •   Delikanlı ( ) yavaşça yerinden kalkıp odaya sıkıntılı gözlerle baktıktan sonra lambayı söndürdü ( )
  • Gece vakti ( ) içim ürperiyor ( ) aklımda sen ( )
  • Gün doğumunda gelen haberci iyi haberler getirir ( ) diyordu ( )
  • Namık Kemal ( ) ( ) Edebiyatın ruhu sadeliktir ( )diyor.
  • Burası ( ) Antalya’nın en güzel mekanıdır ( ) herkesin uğradığı bir yerdir ( )
  • Delirdin mi sen ( ) neler söylüyorsun öyle ( )
  • Bu satırlar, Aristo’nun Poetika ( MÖ 344 () ) adlı eserinden alınmıştır.
  • Gelenin selamına karşılık verir ( )onlara çay ikram ederdi ( )
  • Aşağıdaki cümlelerde yargılar doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.

…… Öyküler durum veya olay olmak üzere ikiye ayrılır.

……öykülerde olay, zaman, kişi ve mekan olmak üzere dört yapı unsuru vardır.

……ilahi bakış açısında anlatıcı 3. Kişidir.

…..Gözlemci bakış açısında anlatıcı her şeyi bilir.

…..”Odada çok temiz görünüyordu.” Cümlesinde yazım yanlışı yoktur.

……”Sıcakmı sıcak bir yaz günüydü 12 ağustos 2016.”cümlesinde tek bir yazım yanlışı vardır.

….Milli ölçümüz hece ölçüsüdür.

….Aruz ölçüsü halk edebiyatında kullanılır.

…..Dört dizeden oluşan nazım birimine beyit denir.

….Nazım birimleri ve nazım biçimleri şiirin yapısıyla ilgilidir.

  • Aşağıdaki yazım hatalarını bularak düzeltiniz.
  • Yolun da gitmeyen bir şeyler var.
  • Neden düşüncelerime önem ver miyordun?
  • Halifelik 1924’de kaldırıldı.
  • Sandımki gözlerin hep beni arar.
  • “Yaşamak:

                               birer birer

                                          ve hep beraber

                                                               ipekli bir kumaş dokur gibi

                               hep bir ağızdan

                                               sevinçli bir destan okur gibi       

                                                                                              yaşamak  (Nazım Hikmet)

  • Yukarıdaki şiirin nazım birimi nedir?
  • Yukarıdaki şiirin ölçüsü nedir?
  • Yukarıdaki şiirin teması nedir?
  • Ne tende can ile sensiz ümid-i sıhhat olur

Ne can bedende gam ü firkatinle rahat olur (Nef’i)

  • Yukarıdaki şiirin nazım birimi nedir?
  • Yukarıdaki şiirin ölçüsü nedir?